Liệu pháp hormone nam hóa được sử dụng để tạo ra những thay đổi về thể chất trong cơ thể bạn do hormone nam trong tuổi dậy thì (đặc điểm giới tính thứ cấp) để thúc đẩy sự phù hợp giữa bản dạng giới và cơ thể của bạn (đồng giới). Nếu liệu pháp hormone nam hóa được bắt đầu trước khi những thay đổi của tuổi dậy thì nữ bắt đầu, có thể tránh được các đặc điểm giới tính phụ của nữ, chẳng hạn như sự phát triển của ngực. Liệu pháp hormone nam tính hóa còn được gọi là liệu pháp hormone giới tính chéo.
Trong quá trình điều trị hormone nam tính hóa, bạn sẽ được cung cấp hormon nam testosterone, loại hormone nào ức chế chu kỳ kinh nguyệt và giảm sản xuất estrogen từ buồng trứng của bạn. Những thay đổi do những loại thuốc này gây ra có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn. Liệu pháp hormone nam hóa có thể được thực hiện một mình kết hợp với phẫu thuật nam hóa.
Tuy nhiên, liệu pháp hormone nam hóa không dành cho tất cả nam giới chuyển giới. Liệu pháp hormone nam tính có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và khả năng quan hệ tình dục của bạn và gây ra các vấn đề sức khỏe khác. Bác sĩ có thể giúp bạn tư vấn cân nhắc giữa rủi ro và lợi ích mà các liệu pháp hormone có thể đem lại.
Tại sao sử dụng liệu pháp hormone được thực hiện
Liệu pháp hormone nam hóa được sử dụng để thay đổi mức độ hormone của bạn để phù hợp với nhận thức thực về giới tính của bạn.
Thông thường, những người tìm kiếm liệu pháp hormone nam hóa gặp phải tình trạng khó khăn do sự khác biệt giữa giới tính đã trải qua hoặc đã biểu hiện và giới tính được chỉ định khi sau sinh. Để tránh nguy cơ dư thừa, mục tiêu là duy trì mức độ hormone trong giới hạn bình thường cho giới tính mục tiêu.
Liệu pháp hormone nam tính có thể:
- Làm cho giảm căng thẳng stress khi bạn không được sống với đúng bản thân
- Giảm đau khổ tâm lý và cảm xúc phiền muộn
- Cải thiện suy nghĩ tâm lý và cộng đồng
- Cải thiện sự hài lòng về quan hệ tình dục
- Cải thiện chất lượng cuộc sống hạnh phúc luôn vui vẻ
Mặc dù việc sử dụng hormone hiện chưa được Pháp luật cấp phép cho bất kỳ cơ sở y tế hoặc bệnh viện nào tại Việt Nam chấp thuận để điều trị rối loạn nhận thức về giới tính, nhưng nghiên cứu cho thấy rằng nó có thể an toàn và hiệu quả.
Nếu được sử dụng ở thanh thiếu niên khi chưa trải qua giai đoạn dậy thì, liệu pháp hormone thường nên bắt đầu sử dụng ở tuổi 16. Lý tưởng nhất là điều trị bắt đầu trước khi phát triển các đặc điểm đặc trưng riêng của giới tính thứ cấp để người chuyển giới có thể bước qua tuổi dậy thì như giới tính đã xác định trước. Liệu pháp hormone thường không được sử dụng ở trẻ em. Vì cơ thể khi này chưa thể chịu được những tác động mà hormone đem lại.
Tuy nhiên, liệu pháp hormone nam tính không dành cho tất cả mọi người. Bác sĩ của bạn có thể không khuyến khích liệu pháp hormone nam tính hóa nếu bạn ở 1 trong những trường hợp sau:
- Đã hoặc đang mắc bệnh ung thư nhạy cảm với hormone, chẳng hạn như ung thư vú
- Bị bệnh huyết khối tắc mạch, có thể nhắc tới như khi cục máu đông hình thành trong một hoặc nhiều tĩnh mạch sâu của cơ thể (huyết khối tĩnh mạch sâu) hoặc tắc nghẽn ở một trong các động mạch phổi trong phổi (thuyên tắc phổi)
- Đang mang thai và trong thời gian cho con bú
- Có vấn đề sức khỏe tâm thần không kiểm soát được. Bệnh tâm thần do rối loạn nhận thức xã hội.
Rủi ro khi sử dụng liệu hormone nam giới
Hãy tâm sự với bác sĩ của bạn về những thay đổi bên trong cơ thể của bạn và bất kỳ mối quan tâm nào bạn có thể có. Các biến chứng của liệu pháp hormone nam tính hóa bao gồm:
- Sản xuất quá nhiều tế bào hồng cầu (đa hồng cầu)
- Vượt cân quá mức
- Mụn xuất hiện nhiều trên cơ thể
- Phát triển chứng hói đầu ở nam giới
- Chứng ngưng thở lúc ngủ
- Kiểm tra chức năng gan, men gan tăng cao
- Lượng lipid bất thường trong máu (rối loạn lipid máu), có nguy cơ cao hơn ở những người mắc hội chứng buồng trứng đa nang
- Tình trạng hưng cảm hoặc rối loạn tâm thần cơ bản trở nên tồi tệ hơn
- Huyết áp cao (tăng huyết áp), bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tim mạch, khi có các yếu tố nguy cơ
Bằng chứng cho thấy không tăng nguy cơ ung thư vú hoặc ung thư cổ tử cung. Hạn chế những căn bệnh liên quan đến ung thư vú và tử cung.
Bằng chứng cho thấy liệu pháp hormone nam tính hóa làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng và tử cung là không hề thuyết phục. Chưa có chứng minh chính xác khoa học được nghiên cứu đưa ra.
Khả năng sinh sản của bạn
Vì liệu pháp hormone nam hóa có thể làm giảm khả năng sinh sản của bạn, bạn sẽ cần phải đưa ra quyết định về khả năng sinh sản của mình trước khi bắt đầu điều trị. Nguy cơ vô sinh vĩnh viễn tăng lên khi sử dụng hormone trong một thời gian dài, đặc biệt khi liệu pháp hormone được bắt đầu trước tuổi dậy thì. Ngay cả sau khi ngừng liệu pháp hormone, chức năng buồng trứng và tử cung có thể không phục hồi đủ để đảm bảo rằng người chuyể giới có thể mang thai.
Nếu bạn muốn có con đẻ, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc đông lạnh trứng (bảo quản đông lạnh tế bào trứng trưởng thành) hoặc đông lạnh phôi (bảo quản lạnh phôi). Hãy nhớ rằng đông lạnh trứng có nhiều bước - kích thích rụng trứng, lấy trứng và đông lạnh. Nếu bạn muốn đông lạnh phôi, bạn sẽ cần thực hiện thêm bước để trứng được thụ tinh trước khi đông lạnh. Tuy nhiên đây là điều mà pháp luật Việt Nam chưa cho phép. Do vậy bạn cần cập nhật kiến thức thông tin tại cộng đồng LGBT Việt Nam và những cập nhật từ pháp luật của Việt Nam.
Đồng thời, mặc dù testosterone có thể hạn chế khả năng sinh sản của bạn, nhưng bạn vẫn có thể mang thai nếu bạn có tử cung và buồng trứng. Nếu bạn muốn tránh mang thai, hãy sử dụng biện pháp tránh thai hoặc đặt vòng tử cung. Loại bỏ tử cung và buồng trứng là điều bạn có thể làm.
Bạn cần chuẩn bị trước khi sử dụng hormone nam
Trước khi bắt đầu liệu pháp hormone nam hóa, bác sĩ sẽ đánh giá sức khỏe của bạn để loại trừ hoặc giải quyết bất kỳ tình trạng y tế nào có thể ảnh hưởng hoặc chống chỉ định điều trị. Đánh giá có thể bao gồm:
- Đánh giá tiền sử y tế cá nhân và gia đình của bạn
- Khám sức khỏe, bao gồm đánh giá các cơ quan sinh sản bên ngoài của bạn
- Các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm đo lipid, lượng đường trong máu, công thức máu, men gan và chất điện giải, và thử thai
- Đánh giá về việc chủng ngừa của bạn
- Khám sàng lọc phù hợp với lứa tuổi và giới tính
- Xác định và quản lý việc sử dụng thuốc lá, lạm dụng ma túy, lạm dụng rượu, HIV và các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục khác
- Thảo luận về các biện pháp tránh thai và mong muốn của bạn về khả năng sinh sản trong tương lai
- Thảo luận về việc sử dụng các phương pháp điều trị có khả năng gây hại, chẳng hạn như nội tiết tố không được chỉ định hoặc tiêm silicone công nghiệp
Bạn cũng có thể cần đánh giá sức khỏe tâm thần bởi một nhà cung cấp có chuyên môn về sức khỏe chuyển giới. Đánh giá có thể đánh giá:
- Bản dạng giới và chứng phiền muộn của bạn
- Tác động của bản dạng giới của bạn tại môi trường làm việc, trường học, gia đình và xã hội, bao gồm các vấn đề liên quan đến phân biệt đối xử, lạm dụng mối quan hệ và căng thẳng thiểu số
- Tâm trạng hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác
- Mối quan tâm về sức khỏe tình dục
- Các hành vi chấp nhận rủi ro, bao gồm sử dụng chất kích thích và sử dụng tiêm silicon cấp độ không y tế hoặc liệu pháp hormone hoặc chất bổ sung không được phê duyệt
- Các yếu tố bảo vệ như hỗ trợ xã hội từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp
- Mục tiêu, rủi ro và kỳ vọng của bạn về điều trị và kế hoạch chăm sóc trong tương lai của bạn
Thanh thiếu niên dưới 18 tuổi, đi cùng với cha mẹ hoặc người giám hộ của họ, cũng nên gặp bác sĩ và nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe tâm thần có chuyên môn về sức khỏe chuyển giới trẻ em để thảo luận về những rủi ro của liệu pháp hormone, cũng như những tác động và biến chứng có thể có của quá trình chuyển đổi giới tính.
Những gì bạn có thể nhận thấy sau khi sử dụng liệu pháp hormone
Trong quá trình
Thông thường, bạn sẽ bắt đầu liệu pháp hormone nam tính hóa bằng cách dùng testosterone. Testosterone được cung cấp vào cơ thể có thể bằng cách tiêm hoặc bằng miếng dán hoặc gel bôi lên da. Không nên sử dụng testosterone theo cách uống hoặc thuốc kích thích tố sinh dục nam (androgen) tổng hợp vì có thể có tác dụng phụ lên gan và lipid của bạn.
Nếu bạn có kinh nguyệt kéo dài, bác sĩ có thể khuyên bạn nên dùng progesterone để kiểm soát nó.
Sau thủ khi sử dụng liệu trình hormone sẽ có những sự thay đổi dễ nhận thấy như:
Liệu pháp hormone nam tính sẽ bắt đầu tạo ra những thay đổi trong cơ thể bạn trong vòng vài tuần đến vài tháng. Biểu hiện qua từng thời gian của bạn có thể trông như sau:
- Da nhờn và mụn. Điều này sẽ bắt đầu từ một đến sáu tháng sau khi điều trị. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng một đến hai năm.
- Ngừng kinh nguyệt. Điều này sẽ xảy ra trong vòng hai đến sáu tháng điều trị.
- Giọng nói trầm hơn. Điều này sẽ bắt đầu từ ba đến 12 tháng sau khi điều trị. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng một đến hai năm.
- Mọc lông trên mặt và cơ thể. Điều này sẽ bắt đầu từ ba đến sáu tháng sau khi điều trị. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng ba đến năm năm.
- Sự phân bố lại chất béo trong cơ thể. Quá trình này sẽ bắt đầu trong vòng ba đến sáu tháng. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng hai đến năm năm.
- Phì đại âm vật và teo âm đạo. Điều này sẽ bắt đầu từ ba đến sáu tháng sau khi điều trị. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng một đến hai năm.
- Tăng khối lượng cơ và sức mạnh. Điều này sẽ bắt đầu trong vòng sáu đến 12 tháng sau khi điều trị. Hiệu quả tối đa sẽ xảy ra trong vòng hai đến năm năm.
- Rụng tóc da đầu. Điều này sẽ xảy ra trong vòng 12 tháng sau khi điều trị.
Các kết quả sau khi sử dụng liệu pháp hormone nam
Sau khi điều trị hormone nam tính hóa, bạn nên gặp bác sĩ thường xuyên và định kỳ. Các bác sĩ sẽ:
- Ghi lại các thay đổi thể chất của bạn
- Theo dõi nồng độ hormone của bạn và sử dụng liều thấp nhất cần thiết để đạt được hiệu quả vật lý mong muốn
- Theo dõi những thay đổi trong lipid, đường huyết lúc đói, công thức máu, men gan và chất điện giải có thể do liệu pháp hormone gây ra
- Theo dõi sự ổn định sức khỏe tâm thần của bạn
Sau khi điều trị hormone nam tính hóa, bạn cũng sẽ cần chăm sóc phòng ngừa định kỳ nếu bạn chưa có một số can thiệp phẫu thuật, bao gồm:
- Tầm soát ung thư vú dựa trên các khuyến nghị sàng lọc phù hợp với lứa tuổi phụ nữ
- Tầm soát ung thư cổ tử cung dựa trên các khuyến nghị phù hợp với lứa tuổi
- Đánh giá sớm tình trạng chảy máu âm đạo dai dẳng hoặc tái phát
- Đánh giá chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
Khi thực hiện tầm soát ung thư cổ tử cung, hãy nhớ chia sẻ rằng bạn đang điều trị bằng liệu pháp testosterone và đảm bảo rằng chỉ định giới tính trên mẫu của bạn được bỏ qua. Loại liệu pháp này có thể làm cho các mô cổ tử cung của bạn mỏng đi (teo cổ tử cung), điều này có thể bắt chước tình trạng tìm thấy các tế bào bất thường trên bề mặt cổ tử cung (chứng loạn sản cổ tử cung).
